Odma samoistna

Opisodma-samoistna
Odma opłucnowa rozwija się w następstwie gromadzenia się powietrza w przestrzeni opłucnowej. Może ona być samoistna lub pourazowa. Samoistną odmę opłucnową można podzielić na pierwotną (występuje bez chorób współistniejących, pięciokrotnie częściej u mężczyzn) i wtórną (powikłanie istniejących wcześniej chorób). Odma wentylowa (ciśnienie w przestrzeni opłucnowej jest większe niż ciśnienie w płucach, co prowadzi do zaburzeń hemodynamicznych i oddechowych) częściej występuje w przypadku odmy pourazowej. Częstość nawrotów odmy samoistnej wynosi 50% (zwykle pojawiają się one po tej samej stronie). Odmę opłucnową należy zawsze brać pod uwagę, gdy stan ogólny chorego jest ciężki, a duszność, bóle w klatce piersiowej i/lub hipoksja wystąpiły nagle (zwłaszcza u chorych w trakcie wentylacji mechanicznej).

Wywiad
Najczęstszymi objawami, występującymi zwykle po stronie odmy, są duszność i ból w klatce piersiowej. Objawy mogą się rozwinąć nagle lub w ciągu kilku dni. Ważne jest uzyskanie informacji na temat wcześniej występującej odmy, chorób układu oddechowego (astma, COPD, mukowiscydoza, gruźlica, zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis), palenia papierosów i miesiączkowania (odma związana z miesiączką).

 

Badanie fizykalne

Uwaga:odma
W przypadku małej odmy opłucnowej objawy fizykalne mogą być skąpe.

Stan ogólny.
Osoby szczupłe i wysokie są bardziej podatne na wystąpienie odmy. Ocena czynności życiowych.
Zwrócić uwagę na możliwość przyspieszenia akcji serca, przyspieszenia oddechu lub obniżenia ciśnienia tętniczego krwi.

Szyja.
Zbadać ustawienie tchawicy (przesunięta w przypadku odmy wentylowej) i szerokość żył szyjnych; obmacać w celu wykrycia ewentualnych trzeszczeń.

Płuca.
Zbadać ścianę klatki piersiowej. Obmacywaniem sprawdzić, czy nie ma miejscowej tkliwości lub delikatnego trzeszczenia (złamanie żeber). Po stronie odmy wysłuchuje się ściszone szmery oddechowe, osłabione drżenie głosowe i głośny wypuk (zwłaszcza w przypadku dużej lub wentylowej odmy opłucnowej). Jeżeli odma powikłana jest obecnością płynu w jamie opłucnowej, mogą być słyszalne pluski przy wstrząsaniu.

 

Badania diagnostyczne

Badania radiologiczne.

W przypadku podejrzenia zapadnięcia się płuca należy zawsze wykonać badanie radiologiczne klatki piersiowej. W wykrywaniu małej odmy pomocne są zdjęcia końcowo-wydechowe (linia płucno-opłucnowa). U chorych leżących należy poszukiwać nadmiernej jasności w bruździe przeponowo-żebrowej (objaw głębokiej bruzdy).

Badanie gazometryczne krwi tętniczej.

U chorych z odmą opłucnową początkowo występuje hipoksemia, spowodowana zaburzeniem stosunku wentylacji i ukrwienia płuc. Po kilkunastu godzinach zmniejsza się ukrwienie zajętego płuca, co prowadzi do wzrostu stosunku wentylacji i ukrwienia oraz do zmniejszenia nasilenia hipoksji.